PRZEZNACZENIE I POWOŁANIE
4 W nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nienaganni przed obliczem jego; w miłości
List do Efezjan 1:4 – 5
5 Przeznaczył nas dla siebie do synostwa przez Jezusa Chrystusa według upodobania woli swojej,
Na podstawie tego fragmentu wielu uczy o wybraniu i powołaniu. Wielu też naucza, że to wybranie i powołanie należy do wszystkich ludzi na świecie. Czy jednak ten fragment Pisma mówi o wybraniu i powołaniu wszystkich ludzi do zbawienia? Problem stanowi tu interpretacja dwóch polskich wyrazów użytych w tłumaczeniu: wybranie i przeznaczenie, które niektórzy interpretują jako powołanie.
Słowo wybierać wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: zdecydować się na kogoś lub na coś spośród wielu osób lub rzeczy, brać czegoś po trochu, itd. Zatem polskie słowo wybierać oznacza selekcję. Według wyżej wspomnianego słownika wyraz selekcjonować jest synonimem słowa wybierać. Drugie słowo przeznaczyć według SJP PWN oznacza: oznaczyć z góry cel, któremu coś lub ktoś ma służyć albo określić praktyczny cel czyli zastosowanie. Dlatego też to słowo w języku polskim może być używane synonimicznie że słowem powołać. Pamiętając jednak, że to nie polskie tłumaczenie Biblii jest tekstem natchnionym, a tekst w języku greckim, spójrzmy czy interpretacja tych wyrazów w języku greckim pozwala na wyciągnięcie takich samych wniosków, jak w przypadku interpretacji na podstawie wyrazów w języku polskim.
Słowo wybierać to w języku greckim czasownik ἐκλέγομαι (eklegomai) składający się z dwóch wyrazów: zaimka ἐκ (ek), który wskazuje na początek czynności lub ruchu – z, od, spośród oraz czasownika λέγο (lego) – powiedzieć, mówić wezwać. Zatem wyraz eklegomai, który tłumaczymy jako wybrać oznacza wezwać spośród. Zatem tak samo jak w przypadku języka polskiego, wyraz ten oznacza selekcję. Czasownik ten jest użyty np. we fragmencie Ewangelii Łukasza:
A gdy nastał dzień, przywołał uczniów swoich i wybrał (ἐκλξάμενος) z nich dwunastu, których też nazwał apostołami: (Łk 6:13)
Wyraźnie widać w tym fragmencie, że Jezus dokonuje selekcji dwunastu apostołów spośród większej grupy swoich uczniów. Inny fragment znajduje się w Ewangelii Jana:
Nie o was wszystkich mówię; Ja wiem, których wybrałem (ἐξελεξάμην); lecz niech się wypełni Pismo: Ten, kto spożywa chleb mój, Podniósł na mnie piętę swoją. (J13:18)
Kiedykolwiek słowo eklegomai – wybrać jest użyte w Biblii oznacza wybór spomiędzy innych, którzy są pomijani.
Drugie słowo to przeznaczyć czyli grecki czasownik προορίζω (proorizo), który pochodzi od dwóch innych słów: zaimka πρό (pro) – przed oraz czasownika ὁρίζω (horizo) – ustalić, zdefiniować, ustanowić granice. Zatem wyraz proorizo oznacza ustanowić coś przed tym zanim się stanie. Wyraz ten zawiera w sobie wymiar czasowy. W Dziejach Apostolskich czytamy:
Aby uczynić wszystko, co twoja ręka i twój wyrok przedtem ustaliły (προώρισεν), żeby się stało. (Dz 4:28)
Nie ma w tym fragmencie mowy o ustaleniu funkcji czy powołaniu, a o wypełnieniu wszystkiego co Bóg wcześniej przeznaczył. Inny fragment pochodzi z Pierwszego Listu do Koryntian:
Ale głosimy mądrość Bożą tajemną, zakrytą, którą Bóg przed wiekami przeznaczył (προώρισεν) ku chwale naszej. (1Kor 2:7)
W tym przypadku również widzimy, że słowo przeznaczyć – proorizo odnosi się do czynności dokonanej w czasie, poprzedzającej wydarzenia których dotyczy. Wyraz ten zatem zupełnie nie odnosi się do czynności powołania jako nadania funkcji, a do czynności ustanowienia czegoś co się ma wydarzyć. Nie ma zatem charakteru funkcjonalnego, a czasowy.
W żadnym wypadku nie możemy zatem interpretować tego fragmentu Listu do Efezjan jako przesłania biblijnego odnoszącego się do wszystkich ludzi. Ten tekst w sposób wyraźny ukazuje, że Bóg dokonał wyboru kogoś z pominięciem kogoś innego. W żaden sposób też nie możemy twierdzić, chcąc być spójni w swojej egzegezie, że wybór dotyczy samego faktu zbawienia. Dlaczego? Ze względu na konstrukcję w zdaniu: ἐξελεξάτο ἡμᾶς – ekseleksato hymas wybrał nas. Przedmiotem wyboru jesteśmy my, w przypadku Listu do Efezjan są to piszący Paweł oraz adresaci listu. Zatem wybór nie dotyczy aktu zbawczego, ani jakiejkolwiek metody zbawczej, a ludzi. Biorąc pod uwagę charakter natchniony tekstu, wyrażone tutaj treści nie są partykularne ale uniwersalne, zatem to my dotyczy wszystkich wierzących w Jezusa Chrystusa.
Podkreślę jeszcze raz, że słowa wybrać i przeznaczyć po pierwsze mają charakter ekskluzywny czyli eliminują pewną grupę ludzi, a po drugie nie mówią o wezwaniu do wypełniania funkcji, a wskazują na postanowienie Boga, które z naszego punktu widzenia dokonało się w przeszłości, a dokładniej w wieczności, zanim cokolwiek zostało stworzone.
Autor: Bogusław Jasiewicz